650-Foot Mega-Tsunami: ગ્રીનલેન્ડની પૂર્વીય સીમા અને અસામાન્ય ઘટના
ગ્રીનલેન્ડનો પૂર્વીય કિનારો સામાન્ય રીતે શાંત હોય છે, પરંતુ સપ્ટેમ્બર 2023માં વૈશ્વિક સ્તરે સિસ્મિક ઉપકરણોએ એક અનોખું, ધીમું અને સતત નોંધાયેલું સંકેત શોધ્યું, જે નવ દિવસ સુધી ચાલ્યું. આ સંકેત દર 92 સેકન્ડે ઉદ્ભવતું અને ઘટતું હતું, જે માનવીઓ દ્વારા અનુભવી શકાય તેવું નહોતું, પરંતુ અલાસ્કાથી ઓસ્ટ્રેલિયા સુધીના ખડકોને હચમચાવવા માટે પૂરતું શક્તિશાળી હતું. આવો વર્તણૂક કોઈ સામાન્ય ભૂકંપમાં જોવા મળતો નથી.
વૈજ્ઞાનિકોએ આ સંકેતનું મૂળ ગ્રીનલેન્ડના Dickson Fjord સાથે જોડ્યું, જે 3,000 ફૂટ ઊંચી ખડકોથી ઘેરાયેલું એક સાંકડું ખાડી છે. Satellite imageryએ દર્શાવ્યું કે એક પર્વતનો ભાગ ગાયબ થઈ ગયો હતો, જેના કારણે પાણીમાં કંઈક વિશાળ ઘટના બની હતી.
650-Foot Mega-Tsunami:પર્વતનું ધસી પડવું અને Dickson Fjordમાં વિશાળ તરંગો
16 સપ્ટેમ્બર, 2023ના રોજ, 25 મિલિયન ઘન યાર્ડથી વધુ ખડકો અને બરફ – એટલે કે લગભગ 10,000 ઓલિમ્પિક-સાઇઝના પૂલ ભરી શકે તેટલું સામગ્રી – Dickson Fjordમાં ધસી પડ્યું. આ ઘટનાએ 650-foot mega-tsunami ઉભી કરી, જેની ઊંચાઈ લગભગ 650 ફૂટ હતી.
આ વિશાળ તરંગ બે માઈલ લાંબા ખાડીમાં ધસી આવ્યું, ખડકો સાથે અથડાયું અને પાછું ફર્યું, જેના કારણે એલા આઇલેન્ડ પરના એક ખાલી સંશોધન કેન્દ્રમાં લગભગ $200,000નું નુકસાન થયું. પાણી એકવાર શાંત થયું નહીં, પરંતુ તે દિવાલથી દિવાલ સુધી હલનચલન કરવા લાગ્યું, જેને seiche તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
કમ્પ્યુટર મોડેલ્સે દર્શાવ્યું કે પાણીની સપાટી 30 ફૂટ ઉપર ગઈ અને પછી એટલી જ નીચે ઉતરી, જે એક સતત લયમાં ચાલતું રહ્યું અને સમુદ્રના તળને એક વિશાળ પિસ્ટનની જેમ દબાવતું રહ્યું.
સિસ્મિક સ્ટેશનો સામાન્ય રીતે ભૂકંપ દરમિયાન અસ્તવ્યસ્ત નોંધો રેકોર્ડ કરે છે, પરંતુ આ વખતે સંકેત દર મિનિટ અને દોઢે સરળ શિખરો બનાવતું હતું, જે બે અઠવાડિયા સુધી નબળું પડ્યું નહોતું. આવું seiche અગાઉ ક્યારેય આટલું લાંબું વૈશ્વિક સંકેત ઉત્પન્ન કરી શક્યું નહોતું. એક મોડેલિંગ ગ્રૂપે આ હલનચલનને 8.5 ફૂટ આંક્યું, જ્યારે બીજા ગ્રૂપે 23 થી 30 ફૂટનો અંદાજ લગાવ્યો.
આ અસંમતિ ખાડીના આકાર વિશેના અલગ-અલગ ધારણાઓને કારણે હતી, પરંતુ બંને સિમ્યુલેશનો એક જ સ્ત્રોત પર સહમત હતા: landslide-driven wave.
યુસી સાન ડિએગોની સ્ક્રિપ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઓશનોગ્રાફીના એલિસ ગેબ્રિયેલે જણાવ્યું, “આટલું લાંબું ચાલતું, હલનચલન કરતું સુનામીનું સચોટ કમ્પ્યુટર સિમ્યુલેશન કરવું એક મોટો પડકાર હતો.”
વૈજ્ઞાનિકોની તપાસ અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રયાસ
આ રહસ્યએ 41 સંસ્થાઓના 70થી વધુ સંશોધકોને આકર્ષ્યા.
ડેનમાર્ક અને ગ્રીનલેન્ડના જીઓલોજિકલ સર્વેના ક્રિસ્ટિયન સ્વેન્નેવિગે કહ્યું, “જ્યારે અમે આ વૈજ્ઞાનિક સાહસ શરૂ કર્યું, ત્યારે દરેક વ્યક્તિ મૂંઝવણમાં હતું અને કોઈને ખબર નહોતી કે આ સંકેતનું કારણ શું છે. અમે ફક્ત એટલું જાણતા હતા કે તે ભૂસ્ખલન સાથે સંકળાયેલું છે. આ રહસ્યને ઉકેલવા માટે વિશાળ આંતરશાખાકીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રયાસની જરૂર હતી.”
Copernicus Sentinel-2 satellite imageએ Dickson Fjordની તસવીરો બતાવી, જેમાં ખડકો પર નવા નિશાનો જોવા મળ્યા. સુપરકોમ્પ્યુટર્સે ભૂસ્ખલનનો માર્ગ અને ખાડીની પ્રતિક્રિયાનું પુનર્નિર્માણ કર્યું.
યુએસ જીઓલોજિકલ સર્વેના રોબર્ટ એન્થોનીએ જણાવ્યું, “આવી રહસ્યમય સમસ્યા પર આંતરશાખાકીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય ટીમ સાથે કામ કરવું રોમાંચક હતું. ઘણા દેશોના સંશોધકોના જીઓફિઝિકલ નિરીક્ષણો અને ન્યૂમેરિકલ મોડેલિંગથી આ ઘટનાનું સંપૂર્ણ ચિત્ર મળ્યું.”
એક સમયે ગ્લેશિયરનો બરફ આ નબળા ઢોળાવને સહારો આપતો હતો, પરંતુ ગરમ હવા અને સમુદ્રના પાણીએ આ કુદરતી સહારાને ખાઈ લીધો.
એલિસ ગેબ્રિયેલે નોંધ્યું, “Climate change પૃથ્વી પરની સામાન્ય પરિસ્થિતિઓને બદલી રહ્યું છે, જે અસામાન્ય ઘટનાઓને જન્મ આપી શકે છે.”
2017માં કરરાટ Fjordમાં આવી જ અસ્થિરતાએ એક ઘાતક સુનામી ઉભી કરી, જેમાં 11 ઘરો નાશ પામ્યા અને ચાર લોકોના જીવ ગયા.
Dickson Fjord લોકપ્રિય ક્રૂઝ રૂટની નજીક છે. ગયા વર્ષે ભલે કોઈ મુસાફરો હાજર ન હતા, આ ઘટના આર્કટિક પ્રવાસના વધતા જોખમોને ઉજાગર કરે છે. હવે સત્તાધિકારીઓ satellite feeds અને રીઅલ-ટાઇમ seismic dataનો ઉપયોગ કરીને વહેલી ચેતવણીના વિકલ્પોની સમીક્ષા કરી રહ્યા છે.
પરંપરાગત રડાર એલ્ટિમીટર્સ ફક્ત અવકાશયાનની નીચે એક પાતળી રેખા જુએ છે, પરંતુ ડિસેમ્બર 2022માં લોન્ચ થયેલ Surface Water and Ocean Topography (SWOT) મિશન 30 માઈલ પહોળો પટ્ટો 8 ફૂટના રિઝોલ્યુશન સાથે મેપ કરે છે.
ઓક્સફોર્ડ યુનિવર્સિટીના થોમસ મોનાહને જણાવ્યું, “Climate change અભૂતપૂર્વ ચરમસીમાઓને જન્મ આપી રહ્યું છે, ખાસ કરીને આર્કટિક જેવા દૂરના વિસ્તારોમાં, જ્યાં પરંપરાગત ભૌતિક સેન્સર્સથી નિરીક્ષણ મર્યાદિત છે.”
તેમણે ઉમેર્યું, “SWOT એ fjords જેવા વિસ્તારોમાં સમુદ્રી પ્રક્રિયાઓનો અભ્યાસ કરવામાં એક સફળતા છે, જે અગાઉની સેટેલાઇટ ટેક્નોલોજી માટે પડકારરૂપ હતા.”
Copernicus Sentinel-2 satellite imageએ 11 ઓક્ટોબરે પૃથ્વીને હચમચાવનારા તરંગની SWOT satelliteની સમુદ્ર-સપાટીની ઊંચાઈના માપન સાથેની તસવીરો દર્શાવી.
ઓક્સફોર્ડના પ્રોફેસર થોમસ એડકોકે જણાવ્યું, “આ અધ્યયન દર્શાવે છે કે અદ્યતન satellite data આખરે એવી ઘટનાઓને પ્રકાશિત કરી શકે છે જે વર્ષોથી અમને મૂંઝવતી હતી.”
તેમણે ઉમેર્યું, “અમે હવે tsunamis, તોફાની તરંગો અને રોગ વેવ્સ જેવી સમુદ્રી ચરમસીમાઓ વિશે નવી આંતરદૃષ્ટિ મેળવી રહ્યા છીએ. આ નવા ડેટાસેટની સંપૂર્ણ સંભાવનાનો ઉપયોગ કરવા માટે, અમારે machine learning અને સમુદ્ર ભૌતિકશાસ્ત્રની સમજને આગળ વધારવાની જરૂર પડશે.”
સંશોધકો હવે સમાન ધીમા સંકેતો માટે seismic archivesની તપાસ કરી રહ્યા છે.
સ્ક્રિપ્સના કાર્લ એબેલિંગે જણાવ્યું, “આ બતાવે છે કે હજુ પણ એવી ઘટનાઓ છે જે અમે સમજી શક્યા નથી અને જોઈ નથી. વિજ્ઞાનનો સાર એ છે કે અમે જેનો જવાબ નથી જાણતા તે પ્રશ્નનો જવાબ શોધવો – આ એટલે જ આટલું રોમાંચક હતું.”
દરેક નવી શોધ ઢોળાવની નિષ્ફળતા, ખાડીની રચના અને પાણીની ઊંડાઈની આંતરક્રિયાના મોડેલોને સુધારશે.
બહેતર આગાહીઓ એક દિવસ ઉચ્ચ-અક્ષાંશના પાણીમાં જહાજો અને વસાહતો માટે નિર્ણાયક મિનિટોની ચેતવણી પૂરી પાડી શકે છે – આ પૃથ્વીના સૌથી શાંત ખૂણાઓ પણ નજીકથી સાંભળવાને લાયક છે તેનો પુરાવો છે.
સંપૂર્ણ અધ્યયન જર્નલ Science અને Nature Communicationsમાં પ્રકાશિત થયું છે.
ALSO READ
ONEPLUS 13S PRICE IN INDIA: કિંમત, સ્પેસિફિકેશન્સ અને ઑફર્સ – OnePlus 13s ભારતમાં લોન્ચ
