ડાકોર હોળી ઉત્સવ: ફાગણ મહિનાની પૂનમ (14મી માર્ચ) ના દિવસે ડાકોર સ્થિત પ્રસિદ્ધ રણછોડરાયજી મંદિરમાં હોળી (ફાગણી પૂનમ)નો મહોત્સવ ધામધૂમથી ઊજવાશે. બે દિવસ (13 અને 14 માર્ચ) દરમિયાન મંદિરમાં સાડાસાત લાખથી વધુ ભક્તોના દર્શનની અપેક્ષા છે.
ડાકોર ના ઠાકોર ની હોળીનો ધામધૂમભર્યો માહોલ
ડાકોર હોળી ઉત્સવમાં તો મંદિર પરિસર યાત્રીઓ અને પર્યટકોની ભીડથી ગુંજી ઊઠે છે. મંદિરના આંગણામાં રંગોની છટા, ઢોલ-મંજીરાના નાદ અને ભજનોના સ્વરો વચ્ચે લોકો “રણછોડરાય ની જય!”ના ઘોષથી ઉત્સાહ વ્યક્ત કરે છે. ફાગણ મહિનાની પૂનમને દિવસે મંદિરમાં ફુલડોલોત્સવ અને ઢોલોત્સવ જેવી પરંપરાગત રસમો ભવ્ય રીતે મનાવવામાં આવે છે. મંદિરના “નગારખાના”માં ગુંજતા ભજનો અને આરતીની ઝાંખી લેવા લોકોની લાઈન લાગી રહે છે.
મંદિર અને સ્થાનિક પ્રશાસન દ્વારા ઉત્સવ માટે વ્યાપક તૈયારીઓ કરવામાં આવી છે. મંદિર પરિસરને રોશનીથી સજાવટ કરી ઉત્સવી માહોલ સર્જાયો છે.
ગુજરાતના પ્રમુખ તીર્થસ્થાનોમાં ગણાતું ડાકોર મંદિર, ભગવાન રણછોડરાયજીના ધામ માટે પ્રખ્યાત છે. અહીં દર પૂનમે લાખો ભક્તો દર્શનાર્થી પહોંચે છે, પરંતુ ફાગણ પૂનમ (ડાકોર હોળી ઉત્સવ)ના દિવસે તો મંદિર પરિસરમાં ભક્તિ અને રંગોત્સવની ધુમ છવાઈ જાય છે. ભક્તો એકબીજા પર ગુલાલ છાંટીને, ઢોલ-મંજીરાના સ્વરો વચ્ચે હોળીનો આનંદ લે છે.
આ મંદિરની સ્થાપના ઈ.સ. ૧૭૭૨માં શ્રી ગોપાળરાવ જગન્નાથ તાંબેકર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. મંદિરનો મુખ્ય દરવાજો ગોમતી સરોવરના કિનારે ઊભો છે, જે આજે ભક્તોના ગજબ ભીડથી ગુંજી ઊઠે છે. ચાંદીના બનેલા દરવાજેથી અંદર પ્રવેશતા વિશાળ આંગણામાં બે મોટા દીવાદાંડી દેખાય છે, જે ઉત્સવોના સમયે હજારો દીપકોના પ્રકાશથી જગમગી ઊઠે છે. મંદિરના મુખ્ય દ્વાર પર બનેલી “નગારખાના”માં આરતીના સમયે ભજન-કીર્તનના સ્વરો ગુંજે છે, અને ઢોલ વાગતા ભક્તોની ભાવના ઝૂલવા લાગે છે. ગુજરાતી સંસ્કૃતિની આ શાનદાર ઝલકમાં રંગબેરંગી હોળી અને ભક્તિનો અનોખો સંગમ જોવા મળે છે.
હોળિકા દહનની પૌરાણિક કથા: હિરણ્યકશ્યપ-પ્રહલાદ
હિન્દુ પુરાણોમાં હોળિકા દહનની કથા અહંકાર અને ભક્તિના સંઘર્ષની પ્રતીક છે. રાક્ષસ રાજા હિરણ્યકશ્યપ, જે પોતાને ઈશ્વરથી વધુ શક્તિશાળી માનતો હતો, તેના પુત્ર પ્રહલાદે ભગવાન વિષ્ણુની અચળ શ્રદ્ધા રાખી. પ્રહલાદની આ ભક્તિથી ક્રોધિત થઈને રાજાએ તેને મારવા પોતાની બહેન હોળિકાની મદદ લીધી. હોળિકાને અગ્નિમાં ન બળવાનું વરદાન હતું, તેણે પ્રહલાદને ગોદમાં લઈ આગમાં બેસાડ્યા. પરંતુ, વિષ્ણુજીએ પ્રહલાદને બચાવ્યો અને હોળિકા પોતાના જ વરદાનના અભિમાનમાં ભસ્મ થઈ ગઈ. આ ઘટના “અનહોઈની શક્તિ પર શ્રદ્ધાનો વિજય” દર્શાવે છે, જે હોળિકા દહનના ઉત્સવમાં અમર છે.
હોળિકા દહનમાં સૂકા શ્રીફળ (નારિયળ)ની પ્રથા
હોળીના એક દિવસ પહેલાં મનાવાતી હોળિકા દહનની રસમ ગુજરાતી સંસ્કૃતિમાં શુભ અને અશુભના સંઘર્ષનું પ્રતીક છે. આ દિવસે લોકો સૂકા શ્રીફળને શરીર પર ફેરવીને હોળિકાની આગમાં સમર્પિત કરે છે, જેમની માન્યતા છે કે આથી “બુરી નજર” અને નકારાત્મક ઊર્જા દૂર થાય છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર મુજબ, શ્રીફળને ઘડિયાળની દિશામાં ૩ અથવા ૭ ફેરા ફેરવી આગમાં ભેટ કરવાથી સુખ-સમૃદ્ધિનો માર્ગ ખુલ્તો થાય છે. આ પ્રાચીન રીત ગુજરાતની લોકસંસ્કૃતિ અને આધ્યાત્મિક વિશ્વાસોનો અનોખો સંગમ દર્શાવે છે.
ડાકોર હોળી ઉત્સવ દરમ્યાન ભગવાન રણછોડરાયજીના દર્શનનો સમય
ભક્તોની ભીડ ગણતરીમાં લઈને મંદિર પ્રશાસને દર્શનના સમયમાં વધારો કર્યો છે. 13મી માર્ચે મંગળ આરતી સવારે 5:00 વાગ્યે, જ્યારે 14મી માર્ચે તે 4:00 વાગ્યે યોજાશે.
અમલકી એકાદશીથી શરૂ થયેલો પાંચ દિવસીય હોળી ફાગણી પૂનમ મહોત્સવ પૂનમના દિવસે પૂર્ણ થશે. અમદાવાદ સહિત ગુજરાત અને પડોશી રાજ્યોના ભક્તો આ ઉત્સવમાં ભાગ લેશે.
ડાકોર મંદિર દર્શન ટાઈમ ટેબલ
13મી માર્ચ (હોળી દહન):
મંદિર ખુલ્લું: 4:45 AM
મંગળ આરતી: 5:00 AM
દર્શન: 5:00 AM થી 7:30 AM
બાળભોગ, શૃંગારભોગ, ગોવાળભોગ: 7:30 AM થી 8:00 AM (દર્શન બંધ)
શૃંગાર આરતી: 8:00 AM (દર્શન ફરી શરૂ)
દર્શન: 8:00 AM થી 1:30 PM
રાજભોગ: 1:30 PM થી 2:00 PM (દર્શન બંધ)
રાજભોગ આરતી: 2:00 PM (દર્શન ફરી શરૂ)
દર્શન: 2:00 PM થી 5:30 PM
ભગવાનનો વિશ્રામ: 5:30 PM થી 6:00 PM (દર્શન બંધ)
ઉત્થાપન આરતી: 6:00 PM (દર્શન ફરી શરૂ)
દર્શન: 6:00 PM થી 8:00 PM
ભગવાનનો વિશ્રામ: 8:00 PM થી 8:15 PM (દર્શન બંધ)
શયન આરતી: 8:15 PM (દર્શન ફરી શરૂ)
શાખડી ભોગ અને ભગવાનનો વિશ્રામ.14મી માર્ચ (ફાગણી પૂનમ/ઢોલોત્સવ):
મંદિર ખુલ્લું: 3:45 AM
મંગળ આરતી: 4:00 AM
દર્શન: 4:00 AM થી 8:30 AM
બાળભોગ, શૃંગારભોગ, ગોવાળભોગ: 8:30 AM થી 9:00 AM (દર્શન બંધ)
શૃંગાર આરતી: 9:00 AM
ફુલડોલોત્સવ ઉત્સવ (બાલ ગોપાળ મહારાજ સાથે): 9:00 AM થી 1:00 PM (દર્શન ચાલુ)
દર્શન: 1:00 PM થી 2:00 PM
મંદિર બંધ: 2:00 PM થી 3:30 PM (રાજભોગ)
રાજભોગ આરતી: 3:30 PM (દર્શન ફરી શરૂ)
દર્શન: 3:30 PM થી 4:30 PM
ભગવાનનો વિશ્રામ: 4:30 PM થી 5:15 PM (દર્શન બંધ)
ઉત્થાપન આરતી: 5:15 PM (દર્શન ફરી શરૂ)
નિત્ય ક્રમાનુસાર શયનભોગ, શાખડી ભોગ અને ભગવાનનો વિશ્રામ.ડાકોર હોળી ઉત્સવનો ઉમંગ અને સુરક્ષા
ભક્તો ભગવાન રણછોડરાયજી સાથે હોળી રમીને આનંદ વ્યક્ત કરશે. મંદિરમાં ભગવાન પર અબીલ-ગુલાલ ચડાવવાની પરંપરા છે. દર્શનાર્થીઓ માટે અનુકૂળતા જુએ છે તેમ મંદિર પ્રશાસને વ્યવસ્થા કરી છે.
કોઈપણ અણધારી ઘટના અને કાયદા-સુવ્યવસ્થા જાળવવા માટે પોલીસ દળોની ચોકી કરવામાં આવશે.
