મહાશિવરાત્રિ 2025 : તારીખ, પૂજા વિધિ, શુભ મુહૂર્ત, દંતકથા અને વ્રત નિયમો

મહાશિવરાત્રિ 2025 : મહાશિવરાત્રિ એ ભગવાન શિવની ભક્તિ અને આરાધનાનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ પર્વ છે. આ દિવસે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનાં લગ્નની વર્ષગાંઠ મનાવવામાં આવે છે. શિવભક્તો આ દિવસે વ્રત રાખીને, પૂજા-અર્ચના કરીને અને રાત્રિ જાગરણ કરીને ભગવાન શિવની કૃપા મેળવવાનો પ્રયાસ કરે છે. જાણો 2025 માં મહાશિવરાત્રિ ક્યારે છે, પૂજાની સાચી વિધિ, શુભ સમય, વ્રત નિયમો, દંતકથાઓ અને આ પર્વનું ધાર્મિક મહત્વ.

મહા શિવરાત્રી વ્રત પાછળની દંતકથા

મહા શિવરાત્રીનો પર્વ અનેક પૌરાણિક દંતકથાઓ અને કથાઓ સાથે જોડાયેલો છે. આ દિવસનું મહત્વ ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીના લગ્ન, તેમજ ભક્તોના જીવનમાં શિવની કૃપાની શક્તિને લઈને છે. મહા શિવરાત્રીની પાછળની બે મુખ્ય દંતકથાઓ છે, જે આ પર્વના મહત્વને સમજવામાં મદદ કરે છે.

ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનાં લગ્નની દંતકથા

મહા શિવરાત્રીની સૌથી પ્રખ્યાત દંતકથા ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીના લગ્ન સાથે જોડાયેલી છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, માતા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને પતિ તરીકે પ્રાપ્ત કરવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી હતી. તેમણે વર્ષો સુધી કઠિન તપ કર્યું અને ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કર્યા.

આ તપસ્યાના પરિણામે, ભગવાન શિવ માતા પાર્વતીના સમર્પણથી પ્રભાવિત થયા અને તેમને પત્ની તરીકે સ્વીકાર્યા. માઘ માસના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશીના દિવસે, ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનાં લગ્ન થયાં હતાં. આ દિવસે મહા શિવરાત્રીનો પર્વ મનાવવામાં આવે છે, જે શિવ-પાર્વતીના લગ્નની વર્ષગાંઠ તરીકે ઉજવાય છે.

શિકારી અને શિવલિંગની દંતકથા

મહા શિવરાત્રીની બીજી દંતકથા ગરુડ પુરાણમાં વર્ણવેલી છે. આ દંતકથા એક શિકારી અને ભગવાન શિવના શિવલિંગ વચ્ચેની ઘટનાની છે.

એકવાર એક શિકારી તેના કૂતરા સાથે શિકાર કરવા જંગલમાં ગયો. સમગ્ર દિવસ શિકાર કરવા છતાં, તેને કંઈ પણ મળ્યું નહીં. થાકી અને ભૂખ્યો થઈને, તે એક તળાવ પાસે આરામ કરવા બેઠો. ત્યાં તેને એક બિલ્વ વૃક્ષ નીચે શિવલિંગ દેખાયું. શિકારીએ થાક મટાડવા માટે વૃક્ષ પરથી કેટલાક પાંદડા તોડ્યા, જે આકસ્મિક રીતે શિવલિંગ પર પડ્યા.

તેના પગ સાફ કરવા માટે, શિકારીએ તળાવમાંથી પાણી છાંટ્યું, જે શિવલિંગ પર પડ્યું. આ રીતે, અજાણતાં તેમણે શિવલિંગ પર જલ અને બિલ્વપત્ર ચઢાવ્યાં. આ દરમિયાન, તેમનું એક તીર તેમના હાથમાંથી સરકી ગયું, જેના કારણે તેઓ શિવલિંગ સમક્ષ નમન કરવા લાગ્યા. આમ, અજાણતાં શિકારીએ મહા શિવરાત્રીના દિવસે શિવપૂજનની સંપૂર્ણ પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરી લીધી.

જ્યારે શિકારીનો અંતિમ સમય આવ્યો, ત્યારે ભગવાન યમના દૂતો તેમનો આત્મા લેવા આવ્યા. પરંતુ, ભગવાન શિવના ગણોએ શિકારીનું રક્ષણ કર્યું અને તેને શિવલોકમાં સ્થાન આપ્યું. આ ઘટનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ભગવાન શિવની ભક્તિ અને પૂજા, ભલે અજાણતાં જ કેમ ન થઈ હોય, ભક્તને મોક્ષ અને સુખ પ્રદાન કરે છે.

મહાશિવરાત્રિ 2025 ની તારીખ અને શુભ મુહૂર્ત

પંચાંગ મુજબ, 26 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ મહાશિવરાત્રિ મનાશે. માઘ માસના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિ 26 ફેબ્રુઆરીને સવારે 11:08 કલાકે શરૂ થઈ 27 ફેબ્રુઆરીને સવારે 8:54 કલાકે સમાપ્ત થશે. આ દિવસે ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીનાં લગ્નની વર્ષગાંઠ મનાવવામાં આવે છે.

મહાશિવરાત્રિ પર નિશિતા કાળની પૂજાનું ખાસ મહત્વ છે. નિશિતા કાળ એટલે રાત્રિનો સૌથી શુભ સમય, જેમાં ભગવાન શિવની પૂજા કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે. 2025 માં નિશિતા કાળ 27 ફેબ્રુઆરી, રાત્રે 12:27 થી 1:16 વાગ્યા સુધી રહેશે.

મહાશિવરાત્રિ 2025 પર રાત્રિના 4 પ્રહર પૂજા મુહૂર્ત

મહાશિવરાત્રિ પર રાત્રિના ચાર પ્રહરમાં ભગવાન શિવની પૂજા કરવામાં આવે છે. દરેક પ્રહરની પૂજાનો અલગ મહત્વ છે.

પ્રથમ પ્રહર પૂજા: 26 ફેબ્રુઆરી, સાંજે 6:43 થી રાત્રે 9:47 સુધી.

દ્વિતીય પ્રહર પૂજા: રાત્રે 9:47 થી 27 ફેબ્રુઆરીને 12:51 સુધી.

તૃતીય પ્રહર પૂજા: 27 ફેબ્રુઆરી, 12:51 થી સવારે 3:55 સુધી.

ચતુર્થ પ્રહર પૂજા: સવારે 3:55 થી 6:59 સુધી.

પારણ (વ્રત છોડવાનો સમય): 27 ફેબ્રુઆરી, સવારે 6:59 થી 8:54 સુધી.

મહાશિવરાત્રિ પૂજા વિધિ

મહાશિવરાત્રિ પર ભગવાન શિવની પૂજા કરવાની સાચી વિધિ

સ્નાન અને સંકલ્પ: બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં સ્નાન કરી સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. શિવ-પાર્વતીની પૂજા કરી વ્રતનો સંકલ્પ લો.

શિવલિંગ અભિષેક: શિવલિંગ પર દૂધ, દહીં, ઘી, મધ, ગંગાજળ અને બેલપત્ર ચઢાવો. રુદ્રાભિષેક અને મહામૃત્યુંજય મંત્ર જપો.

શિવ પરિવારની પૂજા: ભગવાન ગણેશ, કાર્તિકેય, માતા પાર્વતી અને નંદીમહારાજની પૂજા કરી વસ્ત્રો અર્પણ કરો.

રાત્રિ જાગરણ: શિવપુરાણ વાચન અથવા “ઓમ નમઃ શિવાય” મંત્ર જપો.

મહાશિવરાત્રિ વ્રત નિયમો

મહાશિવરાત્રિ પર વ્રત રાખવાનું ખાસ મહત્વ છે. આ વ્રતના નિયમો નીચે મુજબ છે:

•     એક સમય ભોજન: આ દિવસે ફળાહાર કરી એક સમય ભોજન લઈ શકાય છે.
•     સાત્વિક આહાર: વ્રત દરમિયાન લસણ, કાંદો અને માંસાહારી ખોરાકથી દૂર રહેવું જોઈએ.
•     જાગરણ: રાત્રે જાગરણ કરી શિવપુરાણ વાચન કરવું અથવા શિવ મંત્રોનો જપ કરવો.
•     દાન-પુણ્ય: ગરીબોને ભોજન અને વસ્ત્રો દાન કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે.

મહાશિવરાત્રિનું ધાર્મિક મહત્વ

મહાશિવરાત્રિનો પર્વ ફક્ત ધાર્મિક જ નહીં, પણ આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિએ પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ દિવસે ભગવાન શિવની પૂજા કરવાથી મનુષ્યના સર્વ પાપોનો નાશ થાય છે અને જીવનમાં સુખ-શાંતિ આવે છે.

•     સુહાગણ સ્ત્રીઓ માટે: સુહાગણ સ્ત્રીઓ માતા પાર્વતીને શણગારની સામગ્રી અર્પણ કરે છે, જે દાંપત્ય સુખ માટે શુભ માનવામાં આવે છે.
•     કુમારિકાઓ માટે: કુમારિકાઓ સુયોગ્ય વર મેળવવા અને સંપત્તિ માટે આ વ્રત રાખે છે.
•     આરોગ્ય અને લાંબી આયુષ્ય: મહામૃત્યુંજય મંત્રનો જપ કરવાથી આરોગ્ય અને લાંબી આયુષ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.

મહાશિવરાત્રિ પર શિવમંદિરોમાં ભવ્ય આયોજન

મહાશિવરાત્રિના દિવસે દેશભરના શિવમંદિરોમાં ભવ્ય આયોજનો થાય છે. હરિદ્વાર, વારાણસી, ઉજ્જૈન અને સોમનાથ જેવા પ્રસિદ્ધ શિવમંદિરો પર લાખો ભક્તો ગંગાસ્નાન કરી ભગવાન શિવની આરાધના કરે છે. આ દિવસે શિવ બારાતનો આયોજન પણ કરવામાં આવે છે, જેમાં ભક્તો હર્ષોત્સાહથી ભાગ લે છે.

મહાશિવરાત્રિનો સંદેશ

મહાશિવરાત્રિનો પર્વ ફક્ત ધાર્મિક જ નહીં, પણ સામાજિક એકતા અને સમરસતાનો પણ સંદેશ આપે છે. આ દિવસે ભગવાન શિવની ભક્તિ કરીને આપણે આત્મશુદ્ધિ અને માનસિક શાંતિ પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ.